JUSTNEXUS één jaar op weg

Partnerbijeenkomst in Utrecht – 2 oktober 2025

Op donderdag 2 oktober kwamen onderzoekers, praktijkpartners en studenten van het onderzoeksproject JUSTNEXUS samen in het Academiegebouw in Utrecht. De bijeenkomst bracht 27 deelnemers bijeen voor een middag vol kennisuitwisseling, reflectie en inspiratie. Samen blikten zij terug op het eerste jaar van het project en verkenden ze de stappen voor de komende periode.

De middag begon met een gezamenlijke lunch en een creatieve oefening rond toekomstdenken, begeleid door Tom Loois en Rianne Janssen. Op een speelse manier gingen deelnemers in gesprek over de toekomst van rechtvaardige duurzaamheidstransities en de rol van de leergemeenschappen binnen JUSTNEXUS.

Het project, onder leiding van Maarten Hajer en Toon Meelen, werkt aan de vraag hoe transities in mobiliteit, energie en huisvesting rechtvaardiger kunnen worden vormgegeven. Sinds 1 september is het onderzoeksteam compleet: vijftien onderzoekers en begeleiders werken samen aan de verschillende werkpakketten. Het eerste projectjaar stond in het teken van het opstarten van de onderzoeken en het gezamenlijk verkennen van de vorm en inhoud van de leergemeenschappen.

Eerste onderzoeksresultaten

Tijdens de bijeenkomst presenteerde Toon Meelen de voortgang van het project, de resultaten tot nu toe en de plannen voor het komende jaar. Hij lichtte twee onderzoeken toe waaraan JUSTNEXUS actief heeft bijgedragen.

De eerste casus betrof het project Buurtbestuurders in Friesland, gebaseerd op het masteronderzoek van Melanie Broos naar een deelautoproject in samenwerking met lokale energiecoöperaties. Dit onderzoek leverde waardevolle inzichten op over nexus-initiatieven op het snijvlak van energie, mobiliteit en huisvesting, met bijzondere aandacht voor sociale rechtvaardigheid.

De tweede casus richtte zich op woningcorporaties en duurzame mobiliteit. In samenwerking met De Groene Huisvesters onderzocht de Universiteit Utrecht hoe woningcorporaties omgaan met duurzame mobiliteit en welke belemmeringen zij ervaren. Uit de landelijke enquête blijkt dat steeds meer corporaties aandacht besteden aan elektrische deelmobiliteit en de elektrificatie van hun wagenpark, al blijven wet- en regelgeving belangrijke uitdagingen.

Partners aan het woord

Verschillende partners deelden hun perspectieven op de samenwerking en de toekomst van het project. Sprekers waren Gerard Benckhuijsen (Louwman), Lisa Verhaeghe (De Groene Huisvesters), Sjoerd Bakker (Rasile Group / FreedomLab) en Vincent Wever (Gemeente Amersfoort). Zij gingen in op de eerste resultaten en bespraken hoe onderzoek en praktijk elkaar in de komende fase verder kunnen versterken.

Vanuit Louwman en Rasile Group kwam het voorstel om nauwer aan te sluiten bij de lokale leergemeenschappen en om studenten te betrekken via onderzoeks- of consultancyprojecten. De Gemeente Amersfoort gaf aan te willen verkennen hoe de onderzoeksresultaten beter kunnen landen binnen de organisatie, bijvoorbeeld via sessies met bestuur en medewerkers.

Reflectie en toekomstverkenning

De middag werd afgesloten met een interactieve World Café-sessie, onder begeleiding van het projectteam. In drie korte rondes gingen deelnemers in gesprek over inspiratie, leerpunten en toekomstbeelden voor JUSTNEXUS.

Aan tafel werd onder meer besproken hoe samenwerking tussen onderzoek en praktijk verder kan worden versterkt, hoe de energie van bijeenkomsten beter kan worden vertaald naar communicatie en rapportages, en hoe nieuwe thema’s zoals eenzaamheid, mobiliteitsarmoede en niet-economische waarden meer aandacht kunnen krijgen binnen de nexus-aanpak.

Een belangrijk thema was de kracht van verbeelding als motor voor verandering. Deelnemers benadrukten het belang van experimenteren, leren en het zichtbaar maken van nieuwe perspectieven. Ideeën als kleinschalige pilots, kunstenaars in residentie en zelfs een ‘bedrijfsnar’ werden genoemd om verbeelding en humor te gebruiken in transitieprocessen.

In de toekomstverkenning schetsten deelnemers een inspirerend beeld van 2027: een Donut Nexus waarin sociale en ecologische rechtvaardigheid hand in hand gaan, en waarin JUSTNEXUS bekendstaat als platform voor verbeeldingskracht, inclusiviteit en samenwerking tussen onderzoek en praktijk.

Vooruitblik

In het voorjaar van 2026 vindt de volgende leergemeenschapsbijeenkomst plaats rond het thema Recoding. In het najaar volgt de jaarlijkse partnermeeting. JUSTNEXUS blijft de komende periode werken aan nieuwe casussen, gezamenlijke publicaties en leergemeenschappen waarin kennis en praktijk samenkomen voor rechtvaardige duurzaamheidstransities.

Wil je meer weten over wat er besproken is tijdens de bijeenkomst?

• Download hier het verslag
• Bekijk de presentatie van Toon Meelen